A le fun awon iro faweli kookan ni oruko bayii:
[a] faweli airanmupe ayanupe (odo) aarin perese
[e] faweli airanmupe ahanudiepe (ebake) iwaju perese
[ε] faweli airanmupe ayanudiepe (ebado) iwaju perese
[i] faweli airanmupe ahanupe (oke) iwaju perese
[o] faweli airanmupe ahanudiepe (ebake) eyin roboto
[ᴝ] faweli airanmupe ayanudiepe (ebado) eyin roboto
[u] faweli airanmupe ahanupe (oke) eyin roboto
FAWELI ARANMUPE
Didaruko Faweli: A le fun awon iro faweli kookan ni oruko bayii:
[ā] faweli aranmupe ayanupe aarin perese
[ε] faweli aranmupe ayanudiepe iwaju perese
[i] faweli aranmupe ahanupe iwaju perese
[ᴝ] faweli aranmupe ayanudiepe eyin roboto
[ṻ] faweli aranmupe ahanupe eyin roboto
AKORI EKO: ERO ATI IGBAGBO YORUBA LORI AKUDAAYA ATI ABAMI EDA
IGBAGBO AWON YORUBA NIPA ASEYINWAYE
Awon Yoruba ni igbagbo ti o jinle ninu aseyinwaye (iyen leyin iku) igbagbo ninu pipada wasiaye eni to ti ku yii wa ni aye atijo bee ni o si wa titi di oni.
Ni ona kinni, nibi isinku agba fi ese igbagbo yii mule. Ey ribee nigba ti agbalagba kan ninu idile ba ku (yala okunrin tabi obinrin) ti iyawo omo re ba wa ninu oyun ni akoko naa ti omobinrin naa ba ti mo okunrin tabi obinrin leyin iku baba tabi iya agba oruko ti won yoo so iru omo bee ni (ti o ba je okunrin) Babatunde, Babajide, abbl. Sugbon ti o ba je omobinrin, oruko ti won yoo ma pee ni Yetunde, Yeside, Iyabo, Yewande, Yejide abbl.
Ona keji ewe awon Yoruba tun gbagbo pe ti enikan ba ku nigba ti ojo re ni aye ko tii pe lati ku kii lo si orun taara, se ni won yoo wa ibikan tedo si tabi ki won maa rare kiri titi ojo re yoo fipe ni aye ki o to le pada lo si orun. Iru awon ti won ba fi ojo dajo lo bayii ni a n pen i akudaaya tabi akufon
Ona keta igbagbo awon Yoruba nipa abiku fi idi iye leyin iku mule. Abiku ni omo ti o ku, ti o tun pada wa si aye, o tun le ku, ki o si tun pada waye ni igba ti o ba wuu. Atigbo nipa abiku ti won ge ika owo re ti o si jepe igbati obinrin to bii ya pada bi omo, ika owo mesan-an ni omo tuntun ti o bi gbe waye. Eyi fihan pe omo akoko iru omo bee ni; Kokumo, Igbekoyi, Malomo, Bamitale, Durorike, Kosoko abbl.
Ona kerin, awon Yoruba tun gbagbo pe awon iwin ati egbere wa, atipe eniyan ni won tele ki won to di ebora. D.O. Faganwa fi igbagbo yii han ninu awon iwe itan aroso. Oro eda inu itan iwe re je oro tabi iwin. Inu igi bii igi iroko, igi agbalumo, inu igi ibepe, igi ahusa, agbo ogede ni won ngbe. Won asi maa yipada si eniyan nigba ti o ba wu won. Awon Yoruba tile gba pe won maa n na oja ale. Bakannaa ni awon ogboju ode maa n royin itu ti awon ebora maa n fi won pa ninu igbnigba ti won ba n sode ninu igbo.
Ona karun-un, awon Yoruba tun gbagbo pe awon elegbe omo wa. Awon omo elegbe bi eyi maa n yo obi won lenu. Aimoye won ni won maa n lo agbara won lati se obi won ni ibi. Ipese ni won maa n se fun won lati tu won loju. Won ti e maa n ka eewo fun awon obi won ti won ko gbodo lana lati se bii beeko, won yoo yo iya won lenu.
Won tun gbagbo wipe awon eyan to n wo aso egungun o se eniyan lasan pe awon alagbara eyan niwon tabi ole.
See also
AKORI EKO: ATUNYEWO AWON EYA ARA IFO
AKORI EKO: ITESIWAJU AWON ORISA ILE YORUBA